Więzienie przy Długiej (Gdańskiej) w Łodzi 1885-1953

Usytuowany u zbiegu ulic Gdańskiej i Legionów w Łodzi budynek jest miejscem szczególnym. Wzniesiony jeszcze w okresie zaborów, aż do lutego 1953 roku pełnił funkcję więzienia, głównie politycznego. Jest on symbolem walki wielu pokoleń mieszkańców Łodzi i regionu łódzkiego o niepodległość i suwerenność Ojczyzny oraz o sprawiedliwość społeczną. Jego mury przez lata były niemym świadkiem cierpienia i męczeństwa przetrzymywanych w nim więźniów

Obecny użytkownik historycznego gmachu – Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi – udostępnia mieszkańcom miasta nową wystawę stałą, której celem jest całościowe pokazanie historii więzienia przy Długiej (Gdańskiej). Należy nadmienić, że przez wiele dziesięcioleci ukrywano fakt, iż od 1945 r. , w okresie represji stalinowskich, więziono tu uczestniczki konspiracji niepodległościowej oraz kobiety protestujące przeciwko poczynaniom „ludowej” władzy. Przemiany demokratyczne w Polsce po 1989 r. pozwoliły podjąć starania o zaprezentowanie zwiedzającym, pozostającą „białą plamą”, przemilczaną historię więzienia z lat 1945-1953. Dzięki archiwalnym kwerendom źródłowym oraz pomocy rodzin represjonowanych udało się ujawnić i pozyskać unikalny materiał wystawienniczy.

Wystawa prezentowana jest w zachodnim skrzydle byłego więzienia, na parterze. Rozpoczyna ją seria zdjęć historycznych budynku i dziedzińca więziennego oraz galeria fotografii widoków Łodzi. Znajduje się tu również makieta obiektu więziennego z lat rewolucji 1905-1907.
W dawnych celach, z zachowanymi oryginalnymi drzwiami i piecami, zgromadzono materiał historyczny obrazujący dzieje więzienia w okresie carskim i latach I wojny światowej. Natomiast w pomieszczeniach dawnej łaźni ukazano historię więzienia po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w latach okupacji hitlerowskiej oraz w okresie represji stalinowskich.
Odwiedzający naszą wystawę mogą obejrzeć archiwalne dokumenty i fotografie. Po raz pierwszy zobaczą, np.: zdjęcia obsługi więziennej z okresu carskiego; pismo o planowanych pracach więźniów na rzecz miasta w latach 1914-1917; listy transportowe więźniarek przesyłanych do KL Auschwitz, KL Ravensbrück i różnych więzień; sprawozdanie Wydziału Więziennictwa Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego z informacją o likwidacji więzienia przy Gdańskiej w lutym 1953 r.