Historia budynków, w których obecnie znajduje się Oddział Martyrologii Radogoszcz sięga końca XIX w. Wtedy to, przy ul. Szosa Zgierska 1, Oskar Lange założył pierwszą fabrykę włókienniczą. Przez kolejne lata przechodziła ona z rąk do rąk, żeby w 1932 r. stać się własnością Samuela Abbego, który uruchomił tutaj przędzalnię wełny. Po śmierci przemysłowca w 1937 r., fabryka działała dalej. Tuż przed wybuchem II wojny światowej została ona przejęta przez Wojsko Polskie, a w jej pomieszczeniach rozlokowano żołnierzy oddziałów łączności, obsługujących sztab Armii „Łódź”. Kiedy na początku września 1939 r. wojsko opuściło Łódź, budynki fabryczne zostały wykorzystane przez Niemców. Zimą 1939 r. przeniesiono tu mężczyzn aresztowanych w ramach Inteligenzaktion, a przetrzymywanych wcześniej w fabryce Michała Glazera przy obecnej ul. Liściastej. Swoją ostateczną formę więzienie uzyskało 1 lipca 1940 r., kiedy zostało przekształcone w Rozszerzone Więzienie Policyjne Radogoszcz. Aresztowani za przestępstwa kryminalne i polityczne oczekiwali tu na wyrok i transport do docelowego miejsca osadzenia – innego więzienia, obozu koncentracyjnego, obozu pracy. Przez cały okres okupacji przez Radogoszcz przeszło ok. 40 tys. mężczyzn. Więzienie istniało do 1945 r., kiedy to w nocy z 17 na 18 stycznia załoga placówki pod dowództwem komendanta Waltera Pelzhausena wymordowała przebywających tu ludzi i podpaliła budynki. Była to największa nazistowska zbrodnia wojenna w regionie łódzkim.
Współcześnie w dawnym budynku więziennym udostępniona jest wystawa stała pt. Zabrał ich ogień… Piekło więzienia na Radogoszczu w świetle losów ludności Kraju Warty w okresie II wojny światowej, która koncentruje się tematycznie wokół tematyki życia Polaków w Kraju Warty oraz systemu terroru i eksterminacji jakiemu podlegali w okresie niemieckiej okupacji. Swoją podróż przez historię okupowanej Łodzi zwiedzający zaczyna od przejścia się główną ulicą Litzmnannstadt – Adolf Hitler Strasse. Oglądając witryny sklepów, siedząc w niemieckiej kawiarni Hotelu Grand czy zajmując miejsce w tramwaju – replice tego, który kursował po Łodzi w latach wojny, może poczuć klimat okupowanego miasta. Jednocześnie infografiki i multimedialne prezentacje pozwalają dowiedzieć się jak wyglądało życie codzienne mieszkańców Kraju Warty – ziem polskich wcielonych do III Rzeszy.
Kolejne części ekspozycji opowiadają historię Radogoszcza – od czasów fabrycznej przeszłości tego miejsca, aż po jego tragiczny koniec w 1945 r. Pozwalają zwiedzającemu poznać historię i codzienność Rozszerzonego Więzienia Policyjnego Radogoszcz. Odtworzenie mundurów i wyposażenia radogoskich wachmanów, możliwość wejścia do wnętrza celi więziennej, zobaczenia narzędzi tortur czy przekonania się, jak na Radogoszczu wyglądała izba chorych sprawiają, że zwiedzający nie tylko dostrzega fakty i daty, ale w sposób niemal namacalny doświadcza historii w jej wymiarze bardzo ludzkim, emocjonalnym. Doświadczenie to nabiera jeszcze większej mocy w kolejnych pomieszczeniach ekspozycji. Odtworzono w nich atmosferę feralnej nocy z 17 na 18 stycznia 1945 r., podczas której niemieccy wachmani dokonali likwidacji więzienia i mordu na ok. 1000 zgromadzonych na Radogoszczu więźniach. Multimedialna wizualizacja pożaru więzienia nasila efekt grozy, prowadząc zwiedzającego do miejsca, gdzie zgromadzone są zachowane pamiątki po więźniach. Nadpalone przedmioty osobiste – portfele, okulary, medaliki – pozwalają dostrzec skalę zbrodni i zobaczyć, często schowanych za suchymi liczbami i statystykami, prawdziwych ludzi. Na zakończenie głos zostaje oddany tym, którzy obserwowali łunę nad Radogoszczem – rodzinom ofiar, przyjaciołom, łodzianom. Ostatnia, memorialna część ekspozycji radogoskiej przybliża wydarzenia, które miały miejsce na Radogoszczu tuż po wkroczeniu do Łodzi Armii Czerwonej 19 stycznia 1945 r., prezentuje proces przekształcania dawanego hitlerowskiego więzienia w muzeum i miejsce pamięci.
Oddział Martyrologii Radogoszcz Muzeum Tradycji Niepodległościowych, to miejsce które nie tylko we współczesny i różnorodny sposób opowiada historię czy podtrzymuje pamięć o tragicznych wydarzeniach, miejsce zadumy i wspomnień, to także miejsce, które pozwoli każdemu, niezależnie od wieku, poznać dzieje miasta, w którym żyje.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.
